ADLİ BİLİŞİM
Adli bilişim, “hukuka uygun şekilde” delillerin elde edilmesi amacıyla “bilgisayar inceleme ve analiz teknikleri kullanılarak” yapılan uygulamalardır. Adli bilişim “kim?”, “neden?”, “nerede?”, “ne zaman?”, “nasıl?” sorularına cevap arar. Ceza hukukunun yanı sıra özel hukuk alnındaki ihtilaflarda adli bilişim yöntemlerine başvurulmamaktadır. Hukuka yardımcı olan adli bilişim disiplininin bir saç ayağını da esasen hukuk oluşturmaktadır.
Adli bilişim elektronik delillerin keşfedilmesi, toplanması, analiz edilmesi ve sunulmasını sağlayarak maddi gerçeğin aydınlatılmasına yardımcı olmaktadır.
Elektronik Delil (E-Delil)
FBI (1999)’a göre elektronik delil “dijital formatta saklanan veya iletilen delil niteliğindeki bilgidir”
Diğer bir tanıma göre, dijital deliller, adli bilişimle ilgili bir çalışma esnasında, bilişim sistemleri (bilgisayarlar, mobil telefon, dijital fotoğraf makineleri ve dijital videolar, dijital faks makineleri, vb.) ve bu kapsamdaki depolama aygıtları üzerinden elde edilen adli delillerdir.
Elektronik delil ve klasik delil arasındaki bir takım farklar bulunmaktadır.
- Elektronik deliller sadece elektronik ortamlarda bulunabilirken; klasik deliller her yerde bulunabilir.
- Elektronik deliller daha kolay değiştirilebilir, depolanır veya gizlenirken klasik deliller için bunlar pek kolay değildir.
- Elektronik deliller kolay şekilde silinebilir, değiştirilebilir, kopyalanabilir, gizlenebilir, şifrelenebilir, kopyası üzerinde inceleme yapılabilir, kopya/orijinal karşılaştırılması yapılarak değiştirilip değiştirilmediği belirlenebilir, veriler silindikten sonra uygun araçlar ve yöntemler kullanılarak geri getirilebilir.
- Klasik deliller fiziksel olarak bakıldığında içeriği hemen görülebilse de, e-delillere ulaşmak ve değerlendirme yapmak için çeşitli teknik araçlara ihtiyaç duyulmaktadır.
- Elektronik delillere yanlış müdahale yapıldığında içerikleri kolaylıkla değişebilir/bozulabilir.
- Klasik deliller yapılarından dolayı dış etkenlerle kolay kolay bozulmazken e-deliller manyetik alan, düşme, çarpa, elektrik dalgalanmaları, aşırı ısınma, aşırı soğuma vb. gibi birçok dış etkenlerden kolaylıkla etkilenerek bozulabilmektedirler.
Elektronik delillerin niteliği gereği sağlıklı ve güvenli bir şekilde toplanması ve analiz edilmesi için, adli bilişim uzmanlarına ihtiyaç duyulmaktadır. Hiç şüphesiz ki önemi her geçen gün artan bu alanda elektronik delillerin hukuka uygunluğu vb. açıdan hukuk çerçevesinde değerlendirilmesi hususunda alanında uzman avukatlara duyulacak ihtiyaç da artacaktır.